ประเพณีแห่ผีตาโขน 1 ปีมีครั้งเดียว !! @อ.ด่านซ้าย จ.เลย

เทศกาลงานบุญถิ่นอีสาน #ประเพณีแห่ผีตาโขน อำเภอ ด่านซ้าย จังหวัด เลย เชื่อกันว่า การแห่ผีตาโขน เกิดขึ้นเมื่อครั้งที่พระเวสสันดรและนางมัทรีจะเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมือง บรรดาผีป่าหลายตน และสัตว์นานาชนิดที่อาลัยรักจึงพากันแห่แหนแฝงตัวแฝงตนมากับชาวบ้าน เพื่อมาส่งทั้งสองพระองค์กลับเมือง จึงเรียกว่า "ผีตามคน" หรือ "ผีตาขน" จนเพี้ยนกลายมาเป็น "ผีตาโขน" ในปัจจุบัน

งานแห่ผีตาโขนจะจัดขึ้นประมาณช่วงปลายเดือนมิถุนายน ถึงช่วงกรกฎาคมของทุกปี ในขบวนจะมีชาวบ้านแต่งกายคล้ายผี ปีศาจ ใส่หน้ากากผีตาโขนใหญ่ ๆ ลวดลายงดงามมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวแตกต่างกันออกไปตามแต่ละกลุ่มที่มาเดินขบวน ระหว่างเดินขบวนก็แสดงการละเล่นเต้นรำอย่างสนุกสนาน

ผีตาโขนในขบวนแห่จะแยกเป็น 2 ชนิดคือ ผีตาโขนใหญ่ และ ผีตาโขนเล็ก

ผีตาโขนใหญ่ จะมีลักษณะเป็นหุ่นที่ขึ้นรูปจากโครงไม้ไผ่สานที่มีขนาดใหญ่แล้วห่อคลุมด้วยผ้าหรือกระดาษมีขนาดใหญ่กว่า คนธรรมดาประมาณ 2 เท่า ประดับตกแต่ง รูปร่างเป็นเพศชายและหญิงด้วยเศษวัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น มีการประดับอวัยวะเพศที่แสดงออกถึงความเป็นชายและหญิงอย่างชัดเจน ซึ่งเป็นตามความเชื่อในสมัยโบราณที่สื่อว่า อวัยวะเพศของมนุษย์จะแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ ไม่ใช่ความคิดพิเรนหรือทะลึ่ง ซึ่งจะไม่ถือว่าเป็นเรื่องหยาบหรือลามกของผู้ที่เข้ามาร่วมเล่นแต่อย่างใด การจัดงานแต่ละปีจะมี การทำผีตาโขนใหญ่เพื่อร่วมขบวนแห่ เพียง 1 คู่ เท่านั้น คนเล่นจะต้องเข้าไปอยู่ข้างในตัวหุ่น ผู้มีหน้าที่ทำผีตาโขนใหญ่จะมีเฉพาะกลุ่มในตระกูลหรือเครือญาติเท่านั้น เพราะคนอื่นไม่มีสิทธิ์ทำ การทำก็ต้องได้รับอนุญาตจากผีหรือเจ้าก่อน ถ้าได้รับอนุญาตแล้วต้องทำทุกปีหรือทำติดต่อกันอย่างน้อย 3 ปี

ผีตาโขนเล็ก เป็นการละเล่นของทุกคน ไม่ว่าจะเด็ก ผู้ใหญ่ หญิง หรือชาย มีสิทธิ์ทำและเข้าร่วมสนุกได้ทุกคน ผู้เล่นผีตาโขนเล็กจะสวมหน้ากากและเครื่องแต่งกายประกอบด้วย หน้ากากผีตาโขนเล็ก ซึ่งทำจากส่วนที่เป็นโคนของก้านมะพร้าวและหวดนึ่งข้าวเหนียว โดยนำมาเย็บติดกันแล้วเขียนหน้าตา ทำจมูกเหมือนผี ส่วนชุดแต่งกายของผีมักมีสีสันฉูดฉาดบาดตา โดยอาจเย็บเศษผ้าเป็นเสื้อตัวกางเกงตัวหรือเย็บเป็นชุดติดกันตลอดตัวก็ได้ โดยต้องคลุมร่างกายให้มิดชิด เอกลักษณ์ของผีตาโขนคือ "หมากกะแหล่ง" และดาบไม้ หมากกะแหล่ง คือ เครื่องดนตรีรูปร่างคล้ายกระดิ่งหรือกระดึงแขวนคอวัวหรือควาย โดยผีตาโขนจะใช้หมากกะแหล่งแขวนติดบั้นเอวเมื่อเดินโยกตัวหรือเต้นเป็นจังหวะขย่มตัวสายสะโพกเสียงหมากกะแหล่งก็จะดังเสียงชวนฟัง และในมือจะถือดาบไม้ซึ่งเป็นอาวุธประจำกาย ที่เอาไว้ควงหลอกล่อผู้ชมโดยเฉพาะสาว ๆ และเด็ก ๆ

การละเล่นผีตาโขน จัดขึ้นทั้งหมด 3 วัน ที่วัดโพนชัย อ.ด่านซ้าย ผีตาโขน จะมีทั้งการเทศน์มหาชาติ ทำบุญพระธาตุศรีสองรัก และงานบุญต่าง ๆ เข้ามาผสมอยู่รวมกัน จึงมีการจัดงานถึง 3 วัน

เพื่อน ๆ คนไหนที่ยังไม่เคยได้ไปสัมผัสบรรยากาศประเพณีแห่ผีตาโขน อยากให้ลองไปสักครั้ง ถึงแม้อากาศประเทศไทยจะร้อน แต่งานนี้เป็นงานบุญที่มีบรรยากาศครึกครื้นมาก ๆ #สักครั้งในชีวิต ต้องได้ไปค่ะ😊