"บ้านขุนพิทักษ์รายา" เป็นสถาปัตยกรรมอันทรงคุณค่า ที่ได้รับรางวัลด้านการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกประจำปี พ.ศ. 2564 ประเภท "Award of Merit" จาก UNESCO
บ้านหลังนี้มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์การตั้งถิ่นฐานของชาวไทยเชื้อสายจีนใน จ.ปัตตานี และเป็นภาพสะท้อนความเจริญรุ่งเรืองของย่านชุมชนหัวตลาด ซึ่งเป็นพื้นที่การค้าและพักอาศัยของชาวจีนกลุ่มแรกๆ ที่เข้ามายังปัตตานี
โดยลักษณะของบ้านจะเป็นเรือนแถว 2 ชั้น 2 คูหา อายุประมาณ 90-120 ปี ที่ผสมผสานระหว่างสถาปัตยกรรมท้องถิ่นกับสถาปัตยกรรมจีนเข้าไว้ด้วยกันอย่างสวยงาม
